HELAL VE HARAMIN SÜRESİ KIYAMETE KADARDIR
SORU: Günümüz şartlarında sistemlerin beşeri olması nedeniyle, toplumun genel eğilimi, insanların menfaati mevzu bahis olunca bir diğer ifadeyle darul harpte faiz gibi kredilerden müslümanların istifadesi mümkün müdür? (Hakan Çalışkan/Fransa)
Bir şeyi helal yapan da, helal kılan da Allah’tır. O hiç kimseye haram kılma yetkisi vermemiştir. Konunun önemine binaen islam alimleri haram olduğuna dair haklarında kesin delil olmayan hiçbir şeye haram dememiş, “hoş değil, çirkindir” gibi sözleri tercih etmişlerdir.
Allah Teala şöyle buyurmuştur:
“Bu helaldir, bu da haramdır, demeyin. Çünkü (böyle söylediğinizde) Allah’a karşı yalan uyduruyorsunuz. Kuşkusuz Allah’a karşı yalan uyduranlar kurtuluşa eremezler.” (Nahl, 116)
Haram belirleme yetkisi
Haram ve helalı belirleyen Allah’tır. İlahi sistemde Kur’an ve sünnete göre uygulama yapılır ki, kişiler hem dünyada, hem de ahirette sıkıntı çekmesin; korktuğundan emin, umduğuna nail olsun. Beşeri sistemlerde ise haram helal mefhumu yoktur. Zira beşeri sistemlerin ahirete imanı yok. Cennet, cehennem, sırat, mizan, şefaat, mezar alemi gibi hiçbir programı yoktur. Keşke insanlık ölmeden bunun farkına varabilselerdi. Çok ilginçtir, Kur’an’ın ehli kitapla ilgili olarak, “Onlar Allah’ı bırakıp hahamlarını, rahiplerini ve Meryem oğlu İsa’yı rab edindiler.” (Tevbe, 31) ayeti nazil olduğunda daha önce hristiyan iken müslüman olan Adi b. Hatim, Hz. Peygambere gelerek:
“Ya Rasulallah, onlar din adamlarına ibadet etmediler ki.” demiştir. Bunun üzerine Hz. Peygamber, şu açıklamayı yapmıştır:
“Evet dediğin doğrudur. Ancak yahudi ve hristiyan din adamları helali haram, haramı da helal saymışlar. Onlar da buna tabi olmuşlardır. İşte onların din adamlarına ibadet etmeleri bundan ibarettir.” (Tirmizi)
Bugün yaşadığımız dünya coğrafyasına bir bakıldığında halkı müslüman olan insanların arasında faiz, kumar, içki, zina gibi haramların sistemler tarafından teşvik edildiğini, ama dinin emirleri ve haramlardan ciddi manada uzaklaşıldığını müşahede ediyoruz.
Vasıtaların da gayeler gibi meşru olması gerekir
Haramın adını değiştirmek çoğunluğun o işi yapıyor olması veya beşeri sistemlerin meşru göstermesi, “zamanın icabı” gibi mazeretler uydurması da dini yönden mazur göstermez. Haramdan ve harama yol açan vasıtalardan kaçınmak gerektiği gibi, haram şüphesi taşıyan işlerden ve kazançlardan da uzak durmak gerekir. Hz. Peygamber’in şu hadisi bu konuda ihtiyat ve takva sahipleri için güzel bir ölçü vermektedir:
“Helal apaçık belli, haram da apaçık bellidir. Bunların arasında halktan bir çoğunun helal mı, haram mı olduğunu bilmediği şüpheli şeyler vardır. Dinini ve namusunu korumak için bunları yapmayan kurtulmuştur. Bunlardan bazısını yapan kimse ise haram işlemeye çok yaklaşmış olur.”
Samimi bir müslüman; harici şartlar, toplumun kötü gidişatı ne olursa olsun her yer ve zamanda dosdoğru olan, dinin ahkamını uygulayan, güvenilen ve inanılan bir kimse olmak, istikameti ve hayatı ile İslam’ın tebliğcisi ve iyi örneği olmak durumundadır.
Helal ve haramın süresi kıyamete kadardır
Helal ve haram kanunu, fert ve milletlerin ruhudur. Nurun söndüğü yerde huzur, güven ve bereket kalmaz.
Helal ve haram hükümleri ebedidir. Zamanlar veya şunun bunun telakkileriyle haramlar helal, helaller haram olamaz. Efendimiz sallallahu aleyhi ve sellem bu konuya işareten şöyle buyuruyor:
“Ey insanlar! Muhakkak ki Allah, Peygamberiniz lisanı üzere kitabı indirmiş, helalini helal, haramını haram kılmıştır. Peygamberinizin beyanı üzere kitapta helal kıldığı şey kıyamet gününe kadar helal olduğu gibi haram kıldığı şey de kıyamet gününe kadar haramdır”
Bu sarahatlar karşısında helal ve haram hususunda mütalâ beyan etmeye yeltenmek, Allah kitabına ve Peygamber tebligatına düpedüz muhalefette bulunmaktır ki kişinin imanını en azından zaafa düşürür.
Aklı selim sahibi mü’minler haramlara düşerek Allah’ın hududunu aşmamalı, zira Allah’ın azabı pek şiddetlidir.
Haram ve helaller konusunda şu ve bu diyar farkı gözetmeden İmamı Ebu Yusuf’a göre faiz ve kumar her yerde haramdır.
Şafi mezhebine göre de faiz ve kumar her yerde haramdır. Bu hususta darul İslam ile darul küfür arasında fark yoktur. Bir memleketin darul harp olması cuma ve bayram namazına mani değildir. (Halil Günenç, Günümüz Meselelerine Fetvalar, cilt 1, sh. 240)
Hanefi mezhebinde ağırlık görüş, darul harp sayılan yerlerde müslümanın faiz alması caiz görülmüştür. Darul harp kavramı üzerinde düşünmek gerekir. Avrupa Birliği’ne girilmek üzere adımların atılmaya çalışıldığı bir ortamda ki zaten bugüne kadar sistem yönünden halkı müslüman olan ülkelerin pek çoğu ile halkı müslüman olmayanların yönetimdeki sistem farkı hemen hemen yoktur, hepsi de beşeri sistemdir, ilahi sistem değildir. Hepsi de Avrupa modeli sistemdir, Muhammedi sistemden mahrumdur.
Müslümanlara düşen dinini Kur’an ve sünnet ölçüleri içerisinde gücü nispetince yaşamaya gayret etmeli, azimetlerle amel etmeli. Çünkü mevcut yaşantımız ilahi sistemin kontrolünden yoksun olduğundan gayri İslami yaşantımızın bile farkında olmadan gafletle ömrümüzü israf ediyoruz. Takva üzere fetva verelim. İhlas ve samimiyetten ayrılmadan ihsan derecesine ulaşalım ki asıl hesaba çekileceğimiz mahkeme-i kübra var. Hepimiz Allah’a hesap vereceğiz. Hazır mıyız? Başkalarının dünyası için dinden taviz vermeyelim.
İslam dininin haram ve helallerini insanlığa tam anlatalım ki, zarurete binaen haram işleseler de haram olduğu bilinsin. Zira haramı haram olarak işlemek kişiyi günahkar kılar. Ama haram değildir derse o zaman imandan mahrum kalır. Tecdidi iman ve tecdidi nikah gerekir. Faizle iştigal edenlerin hali için, “Allah ve Rasulü tarafından faizcilere karşı açılan savaştan haberiniz olsun!” buyuruluyor. (Bakara, 279)
Faiz, eşyanın, paranın, ömrün bereketini giderir. Zekat ve sadaka ise artırır. Bu azim akıbeti görmek ve göstermek gerekir. Dahası ahiretteki hali Allahu azimüşsan şöyle haber veriyor: “Allah’ın indirdiği kitaptan bir şeyi gizleyip onu az bir paha ile değişenler yok mu, işte onların yeyip de karınlarına doldurdukları, ateşten başka bir şey değildir. Kıyamet günü Allah, ne kendileriyle konuşur ve ne de onları temize çıkarır. Onlarda onlar için can yakıcı bir azap vardır.” (Bakara, 174)
Avrupa ülkelerinde kredi ile ev alabilir miyiz?
Prof. Dr. Hamdi Döndüren, Ticaret Rehberi adlı kitabında müslümanın lehine olmakla beraber, Avrupa ülkelerinde gayri müslim bankalara yatırılan dövizin faizi alınabileceği gibi dış görünüşüne ve tecrübelere göre yıllık % 3-5 gibi çok düşük bir faizle verilen mesken, iş kurma, işi büyütme ya da kendi ülkesine transfer edebilme gibi nitelikleri bulunan kredilerin müslümanın lehine olduğunda şüphe yoktur, ancak bununla birlikte İslam’ın üzerinde durduğu ağır yaptırımlar koyduğu faiz meselesini sürekli gelir kaynağı gibi düşünmemelidir.
Netice
Ebu Yusuf ve diğer mezhep imamlarına göre müslüman için haram sayılan faiz, İslam ülkesinde nasıl haram ise diğer ülkelerde de haramdır. Çünkü faiz, her yerde haramdır.
Ebu Hanefi’nin getirdiği delil, mürsel hadise dayanırken diğer imamlar hadis hakkında mütereddittir.
Müslümanların gayri müslim ülkelerde faizle istigal etmeleri bir alışkanlık neticesinde kendi ülkelerinde de faizle uğraşabilecekleri ihtimalini de göz önünde bulundurarak Ebu Yusuf ve üç imama göre amel etmek daha uygundur. Müslüman, gittiği ülkelerde yaşayan Kur’an ve örnek bir mümin olmalı. Kulluğun gereği de budur. (İbni Abidin 11/164)
Allah’ım! Ümmet-i Muhammed’i Kur’an’a mahkum et. Amin
Anasayfa